Waarom de starterslening weg moet

Het klinkt zo sympathiek. Met een extra hypotheek nét dat laatste zetje geven zodat starters toch hun droomhuis kunnen kopen. In de jaren negentig dacht men precies zo – toen werd tussen 1994 en 1998 in stappen de maximale hypotheek van een doorsnee gezin met 86% verhoogd. De NVM waarschuwde in 1993 zelfs nog voor prijsdalingen in het goedkopere segment, omdat mensen deze woningen links zouden laten liggen nu de financieringsruimte steeg.

Inmiddels weten we beter; álle huizenprijzen passen zich rap aan het nieuwe leenvermogen aan. In 1999 waren huizenprijzen met 85% gestegen waarmee een doorsnee gezin precies hetzelfde huis kon kopen als in 1994. Dat gezin had daar nu wel 33% van beide inkomens voor nodig in plaats van 31% van alleen het hoogste. Gevolg is dat de Nederlandse woonlasten na de Griekse en Deense het hoogst zijn van Europa.

Tien jaar lang werd jaarlijks 20 a 40 miljard euro overwaarde geconsumeerd. Nu die geldstroom opdroogt merken we pas hoe onze private schulden – drie maal zo hoog als in de buurlanden en het dubbele van Spanje en Portugal – de economie verstikken. Als zonder starterslening huizen niet te financieren zijn, moeten niet de schulden en woonlasten omhoog maar de huizenprijzen omlaag.

Ook gemeenten hebben met het aankopen van grond en verstrekken van bouwvergunningen gigantische winsten geboekt. Wanneer een stuk weiland een woonbestemming krijgt, wordt het gemiddeld 100 keer zoveel waard, terwijl maar 12% van Nederland bebouwd is. Niet de grond is schaars, maar de plekken die door gemeenten worden aangewezen om op te bouwen.

Het is één grote snooze button om vast te houden aan prijzen van weleer en de verliezen door te schuiven naar jongeren.

Nu huizen 20% goedkoper zijn geworden zou bouwgrond 60 procent in waarde moeten zijn gedaald. In plaats van te zakken met de prijs kiezen gemeenten echter voor de starterslening. Het is één grote snooze button om vast te houden aan prijzen van weleer en de verliezen door te schuiven naar jongeren.

Een huis kopen moet een weloverwogen beslissing zijn, geen noodgreep. Wie zo urgent woonruimte zoekt dat hij niet kan wachten tot zijn inkomen volstaat om te kopen, is meer geholpen met een goedkope vrijesector huurwoning. Zolang we gemeenten de middelen geven om de grond te duur te houden om deze huurwoningen rendabel te bouwen komen die woningen er nooit.

De orgie van door overwaarde gedreven consumptie en groei is aan mijn generatie voorbij gegaan. De hoge huizenprijzen niet. Natuurlijk kunnen we door onze kinderen nóg meer te laten lenen nog net de after party meepikken. Maar de kater wordt alsmaar groter, vooral voor wie als laatste in stapt.