De data-analyse van RTL over wachttijden voor sociale huurwoningen was er een uit het boekje. Hierbij werd eerst geautomatiseerd de website voor toewijzing van sociale huurwoningen (woningnet) uitgelezen. Met de gevonden cijfers werd per gemeente berekend hoe lang mensen die een huurwoning bemachtigden daarvoor gemiddeld op de wachtlijst stonden, om de uitkomsten vervolgens op een mooie kaart te plotten. Ter afronding werden nog enkele experts uitgenodigd om de cijfers te duiden en te valideren.
Maar dáár gaat het keer op keer mis. Bij de duiding en validatie van de cijfers.
Waar RTL echter geen rekening mee lijkt te willen houden is dat beide partijen belanghebbende zijn in deze kwestie.
Op de website van RTL krijgen vereniging van woningcorporaties Aedes en woningmarkthoogleraar Peter Boelhouwer de mogelijkheid om de cijfers in perspectief te plaatsen. Waar RTL echter geen rekening mee lijkt te willen houden is dat beide partijen belanghebbende zijn in deze kwestie.
Aedes laat als belangenbehartiger van woningcorporaties de kans niet onbenut om te melden dat de verhuurdersheffing – die sinds 2013 corporaties en huurders geld kost – mede debet is aan de wachttijden. Professor Boelhouwer die met zijn instituut OTB geld verdient aan bouwgerelateerde onderzoeken vindt dat er – ook om de huidige stroom asielzoekers te herbergen – meer gebouwd moet worden en de overheid de ‘doorstroming’ op gang moet helpen.
Niet alleen ligt bij bouw de interesse van de heer Boelhouwer, ook zou er weinig voor hem te doen zijn als er niets meer gebouwd zou worden. Dat blijkt ook uit de jaarverslagen van zijn instituut OTB. Daaruit blijkt dat men in 2007 voordat de woningmarkt stil viel nog ruim 4,5 miljoen euro aan projectgebonden financiering verdiende (de zogeheten derde geldstroom), maar het in 2014 moest stellen met een schamele 3,2 miljoen.
Waar een naïeve nieuwsconsument kritische duiding zou verwachten van partijen als Aedes en OTB, beschouwen laatstgenoemden ieder item over de woningmarkt als gefundenes fressen. Het biedt ze slechts een podium om hun lobby boodschap voor het voetlicht te brengen, ongeacht het onderwerp van het nieuwsitem. Maar omdat zij druk zijn met lobbyen, stelt helemaal niemand meer kritische vragen bij het onderzoek. Terwijl vragen zeker bij dit onderzoek op zijn plaats zouden zijn, of anders wel bij de beweringen van de uitgenodigde experts.
Want stel; in gemeente X werden afgelopen jaar 3 woningen toegewezen aan nieuwe huurders. Twee huurders betrokken voor het eerst een huis, waar zij 3 en 7 jaar op hebben gewacht. Het andere huis werd toegewezen aan een echtpaar dat na 44 jaar in hun vorige woning gelijkvloers wil gaan wonen. De gemiddelde wachttijd in gemeente X komt daarmee als we de methode van het onderzoek hanteren op 18 jaar.
Een kaart met de kortste wachttijd per gemeente was dus in mijn ogen relevanter geweest dan eentje met gemiddelde wachttijden
Maar wat vertelt die 18 jaar ons nu? Het vertelt in ieder geval niet hoe lang je zou moeten wachten op een woning als je je vandaag in gemeente X zou inschrijven voor een huurwoning. Wie dat doet is immers over drie tot zeven jaar aan de beurt. Een kaart met de kortste wachttijd per gemeente was dus in mijn ogen relevanter geweest dan eentje met gemiddelde wachttijden.
Feit is dat een gemiddelde maar zelden een goede maatstaf is om een normale situatie te beschrijven. Zeker in dit geval, waar velen een wachttijd hebben opgebouwd zonder daadwerkelijk te hebben zitten wachten.
Ik wil het probleem met wachtrijen voor goedkope huurwoningen absoluut niet bagatelliseren – die zijn er, en ze zijn te lang. Daarbij geloof ik direct dat ze afgelopen jaren groter zijn geworden. Maar dit valt uit de gepresenteerde -gemiddelde- cijfers niet af te leiden.
Van de verhuurdersheffing en een aanzwellende stroom asielzoekers is echter pas sinds twee jaar sprake. De in het nieuws item genoemde wachttijden van 8 jaar gemiddeld in Nederland, of zelfs 21 jaar in Purmerend kúnnen dan simpelweg niet voortkomen uit zulke recente veranderingen.
Feit is dat de woningmarkt helaas veel structureler ontwricht is dan gesuggereerd wordt en niet in de laatste plaats door subsidies die in de koop- en huursector worden rondgepompt. De media zouden er goed aan doen om te investeren in eigen dossierkennis om vaker door de kortzichtige argumenten en lobbypraat heen te kunnen prikken, want onafhankelijke beschouwingen waarmee problemen opgelost kunnen worden zijn niet te verkrijgen bij degenen die hun brood verdienen met de woningmarkt.