Nu de zomer voor velen geruisloos lijkt over te gaan van ‘niet echt weg’ naar ‘niet echt naar het werk’, zijn er gelukkig toch nog enkele ijkpunten om deze tijd van het seizoen te markeren. Zo zijn de eerstejaars studenten weer jonger geworden, liggen de pepernoten weer vroeger in de winkel en lijdt het kabinet weer aan beleidsincontinentie.
Op dat laatste kun je de klok inmiddels gelijk zetten. Want terwijl oppositiepartijen de messen slijpen voor het debat over wat het kabinet op prinsjesdag aan maatregelen gaat voorleggen, laat de coalitie jaarlijks een groot deel van het goede nieuws al gewoon voor het debat lopen. Journalisten maken dankbaar gebruik van de scoops en blazen de meevallers op tot groot nieuws, zodat het optimaal de aandacht vangt. Alle minder leuke zaken komen dan wel in de economiebijlage op pagina 5 op prinsjesdag zelf.
Het gelekte goede nieuwtje over de woningmarkt – een aanpassing in de overdrachtsbelasting – ving ook zeker de aandacht. Alleen vraag ik me af of deze in het oog springende maatregel wel zo positief is.
Hoewel ik nog geen gedetailleerde uitwerking van de maatregel heb gezien, lijkt het er op dat het kabinet in elk geval de overdrachtsbelasting bij de koop van een eerste woning wil verlagen van 2 naar 0 procent. Tegelijk zal de belasting voor particuliere (?) beleggers die niet zelf in hun gekochte woning gaat wonen stijgen van 2 naar 8 procent.
Nu was er al geruime tijd een roep om de overdrachtsbelasting te verhogen voor beleggers, maar een plan van de oppositie hiertoe werd eerder nog door het kabinet afgewezen. Ondanks die afwijzing heb ook ik in het verleden meermaals betoogd dat dit een adequaat middel lijkt om te zorgen dat kapitaalkrachtigen minder makkelijk een primaire levensbehoefte (een woning) voor de neus van jongeren wegkapen om deze vervolgens voor de hoofdprijs aan hen verhuren.
Met de voorgenomen verhoging van de overdrachtsbelasting voor beleggers naar 8 procent ben ik het dan ook zeer eens. Zelf zou ik er 12 of 15 procent van maken, maar dat kan later ook wel. Grotere zorgen heb ik of professionele beleggers wel onder deze regeling gaan vallen en of het kabinet niet de groep verhuurders vergeet die zelf weliswaar in een woning gaat wonen die zij zojuist heeft aangeschaft, maar welke de oude woning te huur zet. Deze groep lijkt volgens CBS cijfers immers toch vrij omvangrijk.
De verlaging die niemand echt wilde
De schoen wringt echter meer wringt bij de belastingverlaging voor starters. Waar ik dus bijna op tafel stond te juichen om de verhoging voor beleggers, ging gek genoeg vrijwel alle aandacht naar deze afschaffing van overdrachtsbelasting voor jongeren. Dit deel van de maatregel klinkt ook het meest positief, dus in deze tijd van nieuwtjes lekken is het misschien ook niet verwonderlijk dat hier de aandacht naartoe wordt getrokken.
Maar ik heb er toch wel problemen mee. Allereerst is dit een maatregel die maar heel tijdelijk effect zal hebben, en zich gelijk daarna ‘gewoon’ weer vertaalt in hogere huizenprijzen. De starter die gister een woning nodig had is er dus misschien mee geholpen, maar de starter van 2035 niet. Daar komt bij dat de fiscale behandeling van kopen tegenover huren wéér een stukje oneerlijker wordt in het voordeel van kopen.
En dan is er de leeftijdsgrens. Het kabinet is voornemens de vrijstelling alleen te laten gelden voor mensen die nog geen 36 zijn. Dit riekt naar leeftijdsdiscriminatie en zal mijns inziens de druk nog meer verhogen voor wie de dertig gepasseerd is en was opgegroeid met de gedachte op deze leeftijd al lang en breed niet meer te zijn overgeleverd aan pandjesbazen met hun tijdelijke wooncontracten.
Deze verlaging is wat mij betreft dus een cadeautje waar niemand op zat te wachten. Bovendien wordt hier wisselgeld weggesmeten, dat we nodig hadden wanneer de maximale lening ten opzichte van de waarde van een woning (de LTV) lager ging worden dan 100 procent, of het wisselgeld dat we konden inzetten bij het verder afschaffen van de hypotheekrenteaftrek.
Waar starters veel meer aan hebben
Het verlagen van de overdrachtsbelasting is dus niet meer dan een tijdelijke rimpeling in de vijver, met nadelige effecten nadien. Maar als het kabinet toch budget heeft voor een dergelijke maatregel, is dit het uitgelezen moment voor de verlaging van de overdrachtsbelasting voor een andere groep.
Want wat te denken van de empty nesters, de generatie wiens kinderen het huis hebben verlaten maar nogsteeds in een groot huis wonen? Zij houden in tijden van schaarste kostbare ruimte bezet. Als zij naar een kleinere woning verhuizen komt bovendien de doorstroming op de woningmarkt veel meer op gang dan wanneer starters worden gestimuleerd de markt te betreden.
Als je het mij vraagt mag die belastingverlaging voor starters dus worden ingeruild voor een verlaging voor downsizers. Geen korting voor 35 min, maar voor 50 plus dus. En ja, koppel er dan maar een leeftijd aan, zodat er een zeker ‘normaal’ ontstaat dat je vanaf die leeftijd denkt over kleiner wonen.